ศาลฎีกาของแคนาดาพบว่าคำสั่งอนุญาโตตุลาการของ Uber นั้นไม่สมเหตุสมผล

ศาลฎีกาของแคนาดาพบว่าคำสั่งอนุญาโตตุลาการของ Uber นั้นไม่สมเหตุสมผล

ในปี 2017 บรรดาผู้ขับขี่ที่อยู่ภายใต้สัญญาของ uber ในออนตารีโอ ประเทศแคนาดานั้นได้รวมตัวกันเพื่อดำเนินกระบวนพิจารณาคดีแบบกลุ่มหรือ Class action โดยพวกเขาได้กล่าวว่า Uber ได้ละเมิดพระราชบัญญัติมาตรฐานการจ้างงานจ้างงานของออนตารีโอปี 2000, S.O. 2000, c. 41 (Ontario’s Employment Standards Act, 2000, S.O. 2000, c. 41 “ESA”) โดย uber นั้นไม่ได้ปฏิบัติต่อพนักงงานขับรถอย่างลูกจ้าง อีกทั้งยังไม่ได้จัดหาสิทธิประโยชน์รวมทั้งความคุ้มกันต่าง ๆ ตามที่บัญญัติไว้ในกฎหมายดังกล่าว โดยที่ทาง uber นั้นได้มีการพยายามที่จะดำเนินการตามกระบวนการอนุญาโตตุลาการตามสัญญามาตรฐานต่อผู้ขับขี่แต่ละรายภายใต้เงื่อนไขว่าผู้ขับขี่นั้นจะต้องดำเนินกระบวนการแก้ไขข้อพิพาทตามสัญญาของ uber ผ่านทางกระบวนการอนุญาโตตุลาการในประเทศเนเธอแลนด์ ทั้งนี้กระบวนการไกล่เกลี่ยและการอนุญาโตตุลาการนั้นต้องมีค่าธรรมเนียมสูงถึง 14,500 ดอลลาร์สหรัฐ โดยที่ค่าธรรมเนียมนั้นไม่รวมถึงาธรรมเนียมในการบริหารจัดการคดีกรณีมีเหตุอื่นเพิ่มเติม, ค่าทนายความ หรือค่าใช้จ่ายอื่น ๆ  ที่อาจเกิดขึ้นจากการดำเนินการดังกล่าว ซึ่งเหล่าผู้เสียหายนั้นได้โต้แย้งว่า ข้อบังคับอนุญาโตตุลาการดังกล่าวนั้นไม่สามารถบังคับใช้ได้

ต่อมาเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2020 ศาลฎีกาแคนาดา (The Supreme Court of Canada) ได้มีคำตัดสินในคดี Uber Technologies Inc v. Heller ว่า ข้อบังคับอนุญาโตตุลาการของ uber นั้นไม่สมเหตุสมผล โดยที่ศาลให้เหตุผลว่า สาเหตุหลักนั้นมาจากการที่ uber กำหนดให้เนเธอแลนด์เป็นสถานที่นั่งพิจารณา รวมไปถึงการที่ผู้เสียหายจะต้องเสียค่าธรรมเนียมล่วงหน้าถึง 14,500 ดอลลาร์สหรัฐซึ่งเป็นจำนวนเงินที่สูงเมื่อเทียบคำทุนทรัพย์พิพาทที่มีเพียงเล็กน้อย

อย่างไรก็ดี ศาลได้กล่าวว่าศาลยังคงให้ความเคารพต่ออนุญาโตตุลาการในฐานะกระบวนการระงับข้อพิพาทที่ถูกต้อง “เนื่องจากเป็นวิธีการระงับข้อพิพาทที่คุ้มทุนและมีประสิทธิภาพ” แต่เมื่อข้อตกลงอนุญาโตตุลาการนั้น“ไม่สามารถบรรลุได้ตามความเป็นจริง” ศาลย่อมสามารถเข้าแทรกแซงกระบวนการดังกล่าวได้  นอกเหนือไปจากนี้ ศาลยังได้กล่าวถึงความไม่เหมาะสมของพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการการค้าระหว่างประเทศ (International Commercial Arbitration Act ICAA) ต่อข้อพิพาทด้านแรงงานและการจ้างงาน อีกทั้งให้คำแนะนำว่าเมื่อใดที่ศาลจะมีอำนาจกำหนดเขตอำนาจศาลของอนุญาโตตุลาการเกี่ยวกับข้อพิพาท

ทั้งนี้จะสามารถเห็นได้ว่า การที่จะจัดให้มีการระงับข้อพิพาทโดยการอนุญาโตตุลาการนั้น ฝ่ายที่เป็นผู้ทำสัญญา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทำสัญญาโดยอาศัยแบบสัญญามาตรฐานนั้นควรตระหนักถึงความเป็นไปได้และข้อเท็จจริงของการบังคับอนุญาโตตุลาการนั้นสามารถบังคับได้จริง และไม่ได้ก่อให้เกิดความยากลำบากเกินสมควร

ที่มาของคำตัดสิน

ประการแรก ศาลได้กล่าวถึงความไม่เท่าเทียมกันของอำนาจต่อรองระหว่าง Uber และ Mr. Heller (ผู้เสียหาย) โดยศาลได้กล่าวว่า นอกเหนือไปจากการที่ uber นั้นมีความซับซ้อนและมีอำนาจในการต่อรองมากกว่า Mr. Heller เป็นอย่างมากแล้ว การระบุข้อบังคับอนุญาโตตุลาการไว้ในสัญญามาตฐานนั้นเป็นสิ่งที่บุคคลทั่วไปยากที่จะต่อรองหรือเปลี่ยนแปลงเป็นอื่น อีกทั้งสัญญาดังกล่าวนั้น uber He เองก็ไม่ได้แนบสำเนาข้อบังคับว่าด้วยการอนุญาโตตุลาการของ ICC เอาไว้ ทำให้คู่สัญญาไม่อาจรับรู้ได้ถึงอัตราค่าธรรมเนียมในกระบวนการอนุญาโตตุลาการแม้ว่าจะได้พิจารณารายละเอียดของสัญญาทั้งฉบับแล้วก็ตาม

ประการที่สอง ศาลได้มองว่าข้อบังคับอนุญาโตตุลาการที่บังคับให้ผู้เสียหายนั้นต้องจ่ายค่าธรรมเนียมล่วงหน้าสูงถึง 14,500 ดอลลาร์สหรัฐซึ่งเกือบจะเท่ากับรายได้ทั้งปีของผู้ขับ uber  นั้นเป็นการไม่สมเหตุสมผล ทั้งนี้เนื่องมาจากการที่ผู้เสียหายนั้นต้องเดินทางไปถึงเนเธอแลนด์เพื่อดำเนินกระบวนการอนุญาโตตุลาการนั้นเป็นภาระที่ยุ่งยากเกินสมควร

ทั้งนี้โดยรวมแล้วศาลพบว่าข้อบังคับอนุญาโตตุลาการทำให้สิทธิตามสัญญาของนายเฮลเลอร์เป็นภาพลวงตา (illusory)

ความสำคัญของ Uber Technologies Inc v. Heller

คำตัดสินของศาลใน Uber Technologies Inc v. Heller นั้นเป็นการพัฒนาการหลักการในกระบวนการอนุญาโตตุลาการอย่างมีนัยสำคัญ กล่าวคือ

1. เป็นการสร้างแนวทางว่ากฎหมายอนุญาโตตุลาการในประเทศหรือระหว่างประเทศมีผลบังคับใช้หรือไม่
2. เป็นการพัฒนาหลักการพิจารณาเขตอำนาจของอนุญาโตตุลาการ (competence-competence principle)
3. เป็นการย้ำหลักการเรื่องความไม่สมเหตุสมผล

อย่างไรก็ตาม ศาลยังมองว่ากระบวนการอนุญาโตตุลาการนั้นเป็นกระบวนการระงับข้อพิพาทที่มีประสิทธิภาพ อีกทั้งศาลยังเคารพความเป็นอิสระของคู่ความในการเลือกใช้กระบวนการอนุญาโตตุลาการเป็นกระบวนการระงับช้อพิพาท แต่อย่างไรก็ดี หากกระบวนอนุญาโตตุลาการนั้นไม่ได้สามารถบรรลุผลได้ ก็ไม่ควรให้อยู่เขตอำนาจของอนุญาโตตุลาการในการตัดสินข้อพิพาท

ที่มา:

• http://arbitrationblog.kluwerarbitration.com/2020/07/01/supreme-court-of-canada-deals-blow-to-uber-declares-arbitration-clauses-invalid-as-a-result-of-surge-pricing/
• https://conflictoflaws.net/2020/uber-arbitration-clause-unconscionable/?print=print
• https://www.dentons.com/en/insights/alerts/2020/july/3/heller-v-uber-the-supreme-court-finds-arbitration-clause-unconscionable-and-establishes-new-test
• https://law.missouri.edu/arbitrationinfo/2020/07/07/ubers-arbitration-clause-ruled-unconscionable-by-the-supreme-court-of-canada/
• http://www.thecourt.ca/no-rule-of-uber-arbitration-clause-found-unconscionable-in-uber-technologies-v-heller/
• https://www.osler.com/en/resources/governance/2020/supreme-court-of-canada-rules-uber-arbitration-clause-invalid-and-a-classic-case-of-unconscionabili
• https://globalarbitrationnews.com/supreme-court-of-canada-finds-uber-arbitration-clause-is-unconscionable/

สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมจาก THAC ได้ที่ !