ระงับข้อพิพาทคดีทรัพย์สินทางปัญญานอกศาลผ่านการไกล่เกลี่ย
คดีทรัพย์สินทางปัญญาคือหนึ่งในคดีที่มีการละเมิดบ่อยครั้ง ยิ่งในยุคดิจิทัลที่มีการแชร์ผลงานผ่านสื่อออนไลน์ จึงทำให้การลอกเลียนหรือดัดแปลงผลงานใดผลงานหนึ่งเกิดขึ้นได้ง่าย ในบทความนี้ของ THAC จึงจะพาผู้อ่านมารู้จักระงับข้อพิพาทคดีทรัพย์สินทางปัญญาทั้งในชั้นศาลและนอกชั้นศาลผ่านการไกล่เกลี่ย
การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในคดีความทั่วไป
การไกล่เกลี่ยข้อพิพาท คือ วิธีระงับข้อพิพาททางเลือกนอกศาล สามารถทำได้ผ่านการแต่งตั้งบุคคลที่สามมาเป็น “คนกลาง” เอง ซึ่งคนกลางนี้จะทำหน้าที่ช่วยเหลือหรืออำนวยความสะดวกในการผสานความเข้าใจระหว่างคู่พิพาททั้งสอง และช่วยหาทางออกที่พึงพอใจให้แก่คู่พิพาทอย่างสันติ มีการรักษาความลับ และความสัมพันธ์ระหว่างกัน เมื่อไกล่เกลี่ยข้อพิพาทสำเร็จก็จะมีการตกลงและทำสัญญาประนีประนอมยอมความ
อย่างไรก็ตาม การไกล่เกลี่ยยังสามารถทำได้ในกรณีที่ดำเนินคดี โดยเรียกว่า “การระงับข้อพิพาททางเลือกในศาล” ทั้งก่อนเรื่องดำเนินไปถึงชั้นศาลแล้ว ในกรณีไกล่เกลี่ยคดีแพ่งก่อนฟ้องสามารถยื่นไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องได้ผ่านศาลที่มีอำนาจเพื่อส่งแบบคำร้องและเอกสารหนังสือเชิญชวนเข้าร่วมการไกล่เกลี่ย นอกจากนี้ ยังมีกรณี “ศาลนัดไกล่เกลี่ย”
ซึ่งเป็นการที่ได้รับเอกสารกำหนดวัน ศาลนัดไกล่เกลี่ย คือ วันที่ศาลจะนัดจำเลยเข้ามาไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ในกรณีที่สามารถไกล่เกลี่ยและตกลงได้ก็ถือว่าข้อพิพาทนั้นได้ยุติลงแล้ว โดยจะมีการแต่งตั้งคนกลางขึ้นมาเป็นผู้ประนีประนอม ในกรณีที่ไม่สามารถไกล่เกลี่ยได้ ก็จะมีวันที่ศาลนัดสืบพยานและวันที่ศาลนัดมาฟังคำพิพากษาในภายหลัง ทว่าในปัจจุบันชั้นศาลมีคดีความต่างๆ จำนวนมากก็จะมีการนัดจำเลยมาศาลเพื่อให้พิจารณาไกล่เกลี่ยและสืบพยานภายในวันเดียวกัน
โดยข้อดีและข้อจำกัดของการระงับข้อพิพาททางเลือกด้วยการไกล่เกลี่ยระหว่างในชั้นศาลและนอกชั้นศาล สามารถสรุปได้ดังนี้
หัวข้อ | การไกล่เกลี่ยในชั้นในศาล | การไกล่เกลี่ยนอกชั้นศาล |
การฟ้องร้องดำเนินคดี | จะต้องมีการฟ้องร้องดำเนินคดีผ่านสน. หรือยื่นฟ้องผ่านทนาย | ไม่จำเป็นต้องมีการฟ้องร้อง สามารถติดต่อหน่วยงานได้เลย |
ระยะเวลา | ใช้เวลาค่อนข้างยาวนาน เนื่องจากแต่ละขั้นตอนมีระยะเวลาที่กำหนด ซึ่งอาจทำให้ต้องเสียค่าใช้จ่ายมาก | ในหลายกรณีใช้ระยะเวลาค่อนข้างน้อยกว่าและประหยัดค่าใช้จ่ายได้ |
ผู้ระงับข้อพิพาท | จะเป็นคนในศาลที่แต่งตั้งมาเพื่อช่วยยุติข้อพิพาท | สามารถตกลงกับคู่พิพาทในการเลือกคนกลางได้ |
ความเป็นทางการ | จะมีความเป็นทางการ มีขั้นตอนกำหนดชัดเจน | มีความยืดหยุ่น ไม่เป็นทางการ สามารถกำหนดขั้นตอนได้ |
การรักษาความลับ | จะมีการเปิดเผยข้อมูลต่างๆ ทางสาธารณะ | ไม่มีการเปิดเผยข้อมูล |
การสรุปคดี | หากไกล่เกลี่ยสำเร็จ จะมีการพิพากษาจำยอม ในกรณีที่ไม่สำเร็จ จะสามารถดำเนินการตามขั้นตอนศาลในการสืบพยานต่อได้ |
หากไกล่เกลี่ยสำเร็จแล้ว จะมีการทำสัญญาประนีประนอม ในกรณีที่ไกล่เกลี่ยไม่สำเร็จสามารถตกลงดำเนินการอนุญาโตตุลาการหรือดำเนินคดีได้ |
จะเห็นได้ว่าการไกล่เกลี่ยข้อพิพาททั้งสองแบบนั้นมีข้อดีข้อเสียแตกต่างกัน คู่พิพาทสามารถที่จะเลือกกระบวนการตามที่ต้องการ แต่อย่างไรก็ตาม ในบางข้อพิพาทนั้น การตกลงไกล่เกลี่ยก่อนเข้าสู่กระบวนการดำเนินคดีนั้นจะช่วยอำนวยความสะดวกได้มากกว่า อย่างกรณีคดีทรัพย์สินทางปัญญา ดังนั้นมาทราบพร้อมกันเลยว่าทำไมการไกล่เกลี่ยนอกชั้นศาลสามารถช่วยในคดีรูปแบบดังกล่าวได้
คดีทรัพย์สินทางปัญญาคืออะไร?
คดีทรัพย์สินทางปัญญา คือ คดีที่เกี่ยวกับการละเมิดความคุ้มครองงานสร้างสรรค์ เช่น วรรณกรรม นาฏกรรม ศิลปกรรม ดนตรี โสตทัศนวัสดุ ภาพยนตร์ สิ่งบันทึกเสียง ฯลฯ ตลอดจนเครื่องหมายการค้า สิทธิบัตร ข้อพิพาทเรื่องผิดสัญญาอนุญาตใช้ลิขสิทธิ์เป็นต้น ซึ่งต้องขออธิบายว่าลิขสิทธิ์จะเกิดขึ้นทันทีเมื่อมีการสร้างสรรค์ผลงาน ดังนั้นผู้ผลิตและสร้างสรรค์คนแรกย่อมถือเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ โดยไม่มีความจำเป็นว่าจะต้องจดลิขสิทธิ์ หากมีผู้ใดที่นำงานไปดัดแปลง พิมพ์ซ้ำ ทำสำเนา หรือเผยแพร่โดยไม่ได้รับความยินยอมจากเจ้าของชิ้นงานก่อน ถือเป็นการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา ซึ่งมีโทษทางอาญาและต้องจ่ายค่าเสียหากทางแพ่งร่วมด้วย โดยถ้ามีการละเมิดลิขสิทธิ์ขึ้น เจ้าของลิขสิทธิ์ต้องเข้าแจ้งความร้องทุกข์ต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจ แต่คดีนี้สามารถที่จะถอนคำร้องทุกข์ ถอนฟ้อง หรือยอมความได้
อีกทั้งการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทถือเป็นวิธีการที่ช่วยให้เจ้าของลิขสิทธิ์ได้เจรจาไกล่เกลี่ยกับจำเลยโดยตรง ซึ่งอาจมีการตกลงเรียกร้องค่าเสียหายกัน โดยเจ้าของลิขสิทธิ์ยังสามารถที่จะดำเนินการผ่านกรมทรัพย์สินทางปัญญา เพื่อระงับข้อพิพาทได้ผ่านการยื่นไกล่เกลี่ยและทำข้อตกลงยุติข้อพิพาทได้ ในกรณีที่คู่พิพาทไม่สามารถตกลงได้สามารถนำข้อพิพาทขึ้นสู่การพิจารณาของอนุญาโตตุลาการหรือศาลได้ตามความประสงค์ของคู่พิพาท
ทำไมการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทคดีไกล่เกลี่ยจึงจำเป็น
กล่าวได้ว่า ข้อดีของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทคดีเกี่ยวข้องกับลิขสิทธิ์ในบางกรณี ประกอบด้วยการดำเนินการที่รวดเร็ว ไม่เป็นทางการ เป็นความลับ และช่วยให้คู่พิพาทหาทางออกที่พึงพอใจด้วยกันทั้งสองฝ่าย เพราะเป้าหมายหลักของเจ้าของลิขสิทธิ์ส่วนมาก คือต้องการได้รับการชดใช้ค่าเสียหายอย่างรวดเร็ว การดำเนินคดีชั้นศาลในหลายๆ กรณีมักจะดำเนินการล่าช้า มีความตึงเครียด เปิดเผยความลับบางประการ ซึ่งอาจทำให้ไม่สะดวกกับคู่พิพาททั้งสองฝ่ายนั่นเอง รวมถึงกรณีที่เป็นข้อพิพาทระหว่างประเทศที่มีความแตกต่างทางด้านภาษา เชื้อชาติ และศาสนา การดำเนินคดีโดยใช้กฎหมายประเทศใดกฎหมายประเทศหนึ่ง อาจทำให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้เปรียบ การเจรจาไกล่เกลี่ยจึงหาความพึงพอใจเพื่อยุติข้อพิพาทได้อย่างดี อย่างไรก็ตามหากคู่พิพาทประสงค์ที่จะดำเนินการอนุญาโตตุลาการเพื่อได้รับคำชี้ขาด ก็สามารถที่จะดำเนินการได้เช่นกัน
อย่างในกรณีคดีโลโก้ฟอนต์ Thailand บนเสื้อนักกีฬาปันจักสีลัต ที่ทางสมาคมนำรูปแบบฟอนต์มาใช้โดยไม่มีการขออนุญาตคุณสุชาล ฉวีวรรณ ผู้ออกแบบฟอนต์นี้ ซึ่งได้ออกโพสต์ผ่าน Facebook ว่ามีการละเมิดลิขสิทธิ์ โดยฟอนต์นี้ยังได้มีการจดลิขสิทธิ์ฟอนต์ดังกล่าวกับทางกรมทรัพย์สินทางปัญญา โดยภายหลังคุณวุฒิไกร ลีวีระพันธุ์ อธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา มาเป็นผู้ไกล่เกลี่ย ว่าขอให้ใช้เสื้อนี้จนจบทัวร์นาเมนต์เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้นักกีฬา โดยมีข้อสรุปว่าหลังจากสมาคมฯ กลับมาแล้วขอให้ชี้แจงเป็นทางการกับสื่ออีกที และพูดคุยรายละเอียดการขอใช้ลิขสิทธิ์ให้ถูกต้องอีกครั้ง
ในท้ายที่สุดนี้ หลายคนคงเข้าใจแล้วว่าทำไมการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในกรณีคดีทรัพย์สินทางปัญญาจึงจำเป็น ซึ่งทาง THAC สถาบันอนุญาโตตุลาการมีให้บริการประนอมข้อพิพาททางเลือกนอกศาล ผ่านบรรดาผู้ไกล่เกลี่ยที่มีความชำนาญ หลากหลายเชื้อชาติและภาษา เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและยังช่วยให้คู่พิพาทสามารถหาทางออกได้ตามต้องการ ในระยะเวลาที่รวดเร็วและประหยัดค่าใช้จ่าย
เกี่ยวกับเรา
สถาบันอนุญาโตตุลาการ (Thailand Arbitration Center) หรือ THAC เป็นสถาบันฯ ที่ให้บริการด้านการอนุญาโตตุลาการ และการประนอมข้อพิพาทในระดับสากล ดำเนินการตั้งแต่ พ.ศ. 2558 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมระบบอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ และให้บริการด้านอนุญาโตตุลาการที่มีความเป็นอิสระและมีมาตรฐานสากล ด้วยประสบการณ์และความชำนาญทางวิชาชีพ จึงทำให้มั่นใจได้ว่าผู้มาใช้บริการจะได้รับบริการที่ถูกต้องรวดเร็ว อีกทั้ง THAC ตั้งอยู่ใจกลางเมือง ช่วยให้สะดวกสบายในการเดินทาง และมีอัตราค่าบริการที่ต่ำกว่า ช่วยให้ประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่าย
บทความเกี่ยวกับการไกล่เกลี่ย
ข่าวเกี่ยวกับการไกล่เกลี่ย
อ้างอิง
- https://theidrc.com/content/conciliation/conciliation-advantages
- https://www.dispute-resolution-hamburg.com/information/conciliation
- https://thac.or.th/th/how-to-file-a-mediation-request/
- https://www.ip.courts.go.jp/eng/vc-files/eng/file/Guide_to_IP_Conciliation_Proceedings.pdf
- https://www.bangkokbiznews.com/lifestyle/1004145
- https://www.prachachat.net/social-media-viral/news-930207
- https://www.sanook.com/sport/1374440/